PARASOLKI I PARASOLE


Tegoroczne lato nie rozpieszcza nas pogodą. Niepewna aura sprawia, że musimy trochę częściej niż zazwyczaj myśleć o parasolu. Niech więc odpocznie, a Państwa zapraszamy na krótką gawędę o historii tego popularnego przedmiotu.

Historia parasola ma już ładnych kilka tysięcy lat i zaczyna się na pustyni. Nie ma w tym jednak nic dziwnego. Wystarczy spojrzeć na samo słowo "parasol" - pochodzi z języka włoskiego i oznacza "przeciw słońcu". Parasol przeciwdeszczowy jest wynalazkiem znacznie późniejszym. Starożytne ludy żyjące w gorącym klimacie: Egipcjanie, Asyryjczycy, nawet Chińczycy chętnie kryli się w cieniu parasola. Oczywiście nie wszyscy, gdyż parasol był wyznacznikiem statusu. W końcu nie każdego stać było na sługę lub niewolnika, by nosił za nim ten sprzęt. Z parasoli korzystali także Grecy i Rzymianie. Ci ostatni szczególnie chętnie, kiedy udawali się do cyrku, aby oglądać walki gladiatorów lub wyścigi rydwanów. Czasy się jednak zmieniały; Rzym upadł, a wraz z nim zwyczaj korzystania z parasola. Ludzie średniowiecza w odróżnieniu od Rzymian nie byli mieszczuchami, nie obawiali się słońca. Do końca średniowiecza parasol pozostawał niemal nie znany.

Na nowo Europejczycy odkryli parasole w XVI wieku. Przywędrowały one do Włoch ze Wschodu, z Chin. Chińczycy, którzy nigdy nie zarzucili parasoli, byli mistrzami w ich produkcji. Dodatkowo, oprócz jedwabnych parasolek przeciwsłonecznych potrafili robić parasole przeciwdeszczowe z natłuszczonego papieru! Włosi prędko pokochali parasolki. Wkrótce przejęli je od nich również Francuzi. Ponoć wielkim wielbicielem parasoli był król-słońce, Ludwik XIV, gdyż chroniły one jego fantazyjne peruki.

Ciekawe jest to, że kraj, który dziś kojarzy nam się najbardziej z parasolami bardzo długo wzdragał się z ich przyjęciem. Anglikom przez wiele lat męska duma nie pozwalała korzystać z parasoli. Woleli moknąć, niż upodobnić się do "francuzików". Dopiero w połowie XVIII wieku spopularyzował je podróżnik i filantrop Jonas Hanway, który nie zważając na wyzwiska ani nawet religijne gromy (parasol przeszkadza w Bożym dziele moczenia ludzi" - serio, takie argumenty padały) spacerował ulicami Londynu zachowując suchą głowę. Gdy Hanway umierał w 1786 roku, parasol był już nieodłącznym towarzyszem dżentelmena. Ówczesne parasole jednak nie były zbyt poręczne - czasza była z natłuszczanego jedwabiu, szkielet z fiszbinu, rączka z drewna. Często takie parasole miały dodatkowe gadżety, np. parasol ks. Wellingtona miał ukrytą w rączce szpadę.

Inaczej do parasoli podchodziły kobiety. Kanon kobiecego piękna aż do XX wieku zakładał bladość skóry - opalenizna kojarzyła się z pracą w polu, z czymś niegodnym damy. Małe, spacerowe parasolki były więc niezbędnym akcesorium modnej damy. Dwie takie parasolki znajdują się w zbiorach Muzeum Ziemi Czarnkowskiej. Jedna na jednolitej, czarnej drewnianej rączce ma białą, jedwabną czaszę obszytą czarną koronką i frędzlami, druga, składana, ma czarną czaszę z frędzelkami. Na początku XX wieku kanon urody się jednak zmienił. Opalenizna zaczęła być kojarzona z aktywnym, zdrowym trybem życia i jako taka, pożądana. Dziś już trudno sobie nawet wyobrazić spacerujące po parku w piękną słoneczną pogodę młode damy, ocieniające twarz drobną parasolką.

W ciągu ostatnich trzystu lat wynalazcy wielokrotnie ulepszali parasole, by sprawić, żeby były poręczniejsze. Już w 1715 roku Francuz Jean Marius wymyślił parasol o składanej rączce. Ciężkie i drogie fiszbiny stosowane w konstrukcji zastąpił lekką konstrukcją stalową w 1852 roku Anglik Samuel Fox. Doskonale znane nam parasole kieszonkowe wynalazł Niemiec rodem z Wrocławia, Hans Haupt. Haupt, który podczas I wojny światowej został ranny w nogę i utykał, z powodu laski nie mógł nosić ze sobą parasola. Wynalazł więc teleskopowy mechanizm, który nazwał "Knirps" ("Pędrak") - parasole w tym typie stały się bardzo popularne w latach 50-tych i 60-tych.

Parasol przeszedł w swojej historii wiele przemian. U zarania swej historii był symbolem bogactwa oraz statusu. Przysługiwały niewielu: królom, kapłanom, bogaczom. Po wielu stuleciach trafiły do zwykłych domów; stały się modnym akcesorium, a nawet gadżetem (kolorowe parasole "knirpsy" lat 60-tych). Dziś stały się tak powszechne, że nawet ich nie zauważamy - chyba, że akurat pada, a my nie mamy żadnego pod ręką...
Karolina Rążewska-Golik, Mikołaj Kułakowski

Redakcja Czarnkow.INFO: 64-700 Czarnków, os. Parkowe 21/37, tel/fax 600 545 261, czarnkow.info@onet.pl
© Marcin MaÅ‚ecki Jacek Dutkiewicz 2004-2024. Wszelkie prawa zastrzeżone.