DO SZOPY HEJ PASTERZE!


Już 22 razy w Połajewie odbyło się doroczne, międzynarodowe spotkanie kolędników - dudziarzy, nazwane "Do szopy, hej pasterze". 15 - 16 stycznia, po ubiegłorocznej przerwie spowodowanej pandemią, goszczono kolędników z Bułgarii, Słowacji, Czech, Ukrainy oraz różnych regionów Wielkopolski. Zwieńczeniem imprezy był koncert finałowy w miejscowym Gminnym Ośrodku Kultury.

XXII Międzynarodowe Spotkania Kolędników - Dudziarzy "Do szopy, hej pasterze!" miały tradycyjnie bogaty i szeroko zakrojony przebieg. Impreza trwała dwa dni. W sobotę kolędnicy wzbogacili wieczorne nabożeństwa w Korsinie i Połajewie, w niedzielę program był daleko bardziej okazały. Przed południem w Kościele pw. św. Michała Archanioła w Połajewie odbyła się msza św. pasterska celebrowana przez ks. bpa Szymona Stułkowskiego. Kolędowanie pod tryptykiem "Pokłon Pasterzy" odbyło się z udziałem kilkunastu gościnnie występujących kapel. Po południu w Gminnym Ośrodku Kultury odbył się koncert finałowy. Gości powitali organizatorzy imprezy Janusz Jaskólski z Muzeum Instrumentów Muzycznych z Poznaniu oraz wójt Stanisław Pochyluk. Podziękowano sponsorom, którymi byli: Urząd Marszałkowski, UM Poznań, Starostwo Powiatowe w Czarnkowie, Gmina Połajewo oraz Fundacja Enea. Współorganizatorem wydarzenia była parafia pw. św. Michała Archanioła w Połajewie.

Uczestnikami tegorocznego kolędowania byli Koledari / Goliemite Gajdi z Rodopów - Bułgaria, Bethelemcy z drugiej strony Tatr i znad Dunaju - Słowacja, Kolednici z Brna i Moraw - Czechy, Koladnyk z Kijowa - Ukraina, Wilarze - Kolędnicy z Wielkopolski (Czempiń, Nietążkowo, Połajewo, Poznań, Stęszew, Szamotuły), Kolędnicy mistrza Józefa Brody z Jaworzynki i Koniakowa - Beskid Śląski oraz muzycy z gminy Połajewo: Mali kolędnicy z Publicznego Przedszkola "Baśniowa Kraina" w Połajewie, Orkiestra Dęta pod dyrekcją Ireneusza Mazurka oraz Chór im. św. Cecylii pod dyrekcją Marka Frąckowiaka.

Koncert finałowy rozpoczęły przedszkolaki z Połajewa. Po nich na scenie zagościł chór "Cecylia", który jak się okazało jest najstarszym stażem uczestnikiem kolędowania w Połajewie. Chór powstał 3 listopada 1895 r. pod nazwą Towarzystwo Śpiewu im. św. Cecylii w Połajewie. Od tego czasu działa niemal nieprzerwanie. Długoletnim dyrygentem był Bogdan Garstecki, który po 40 latach pełnienia funkcji nadal aktywnie uczestniczy w pracy zespołu. Chór działa przy Gminnym Ośrodku Kultury w Połajewie, gdzie odbywają się próby i znajduje się sala pamięci z dokumentami, kroniką i pamiątkami. Po reaktywacji działa pod nazwą Chór im. św. Cecylii w Połajewie. Prezesem jest Stanisław Sroka, a dyrygentem Marek Frąckowiak. Jest to jeden z najstarszych tego typu zespołów czynnie działających w Polsce.

Wspaniałym występem popisali się kolędnicy z Beskidu Śląskiego, pochodzący z Istebnej, Koniakowa i Jaworzynki. Grali wspaniale, gawędzili, a ich wokalnym popisom towarzyszyła cała sala. Wyróżniającym się zespołem byli bułgarscy dudziarze. Grupa "Golemite Gaydi" z założycielem i liderem Stefanem Yanev powstała w 2012 roku w mieście Asenowgrad. Zespół tworzą: Stefan Yanev, Delyan Todev, Vladimir Vladimirov - dudziarze oraz Lyubomir Petov - wokalista. W ciągu dziesięciu lat istnienia zespołu, jego wykonawcy brali udział w wielu festiwalach i konkursach, zdobywając liczne nagrody indywidualne i zbiorowe. Występ w tegorocznym kolędowaniu w Połajewie był z pewnością kolejnym, wielkim sukcesem.

Dla naszych czytelników mamy namiastkę folkloru z tętniącej folklorem Trójwsi. Oto jak wyglądają tam bożonarodzeniowe zwyczaje. Opis z zachowaniem oryginalnej pisowni i fonetyki - "Okres obrzędowy zaczyna się w naszym regionie od "Mikołaji", czyli przebierańców, z towarzyszeniem gajd (ludowe skrzypki) lub heligonki (dawny akordeon), którzy chodzą od domu do domu sprawiając różne psikusy. W dzień wigilijny, od rana chodzi się z "wilijówkóm" na przeprosiny i zgodę do sąsiadów. Po południu zaś biega po domach śpiewając mały chłopiec, zwany "Wigilijczykiem". Słowami "Zawitej wieczorku świętej Wiliji", zapowiada wilijną wieczerzę. W zwyczaju mamy też uroczyste kolędowanie na pasterce z towarzyszeniem gajd, instrumentów pasterskich i smyczkowych. Boże Narodzenie spędza się z rodziną, a tam gdzie są dzieci, przygotowuje się połaźniczki na tzw. "połazy". W "Szczepana" (drugi dzień świąt) przed świtem, chodzą od domu do domu połaźnicy z jodłową gałązką i składają powinszowania, za co dostają pieniążki, słodycze i owoce. Od południa kolędują pastuszkowie z aniołem i śpiewając oraz recytując, opowiadają o Bożym Narodzeniu i o wyprawie pastuszków do żłóbka, za co również dostają nagrody. O zmierzchu starsi kolędnicy odwiedzają domy, gdzie są panny na wydaniu. Młodzi kawalerowie z gajdami i hóślami składają życzenia, powinszowania i zalecają się do miejscowych piękności. Na koniec 6. stycznia chodzą "Trzo Krole" - trzej młodzieńcy lub chłopcy, śpiewając obszerną orację na pamiątkę odwiedzin trzech króli w Betlejem".

Janusz Jaskólski – organizator W ubiegłym roku impreza odbyła się w mocno ograniczonym zakresie. Kolędowania prowadziliśmy głównie online. Zdecydowaliśmy się do Połajewa zaprosić tylko krajowe zespoły. Natomiast większość wystąpiła w wersji dostępnej w Internecie. Nie oznacza, to że było mało ciekawie. Przeciwnie, program był bogaty. Wystąpiły zespoły z Gruzji, Bułgarii, Chorwacji, Słowacji aż po Belgię. Można to obejrzeć na stronie internetowej Gminy Połajewo. Dzisiaj koncertujemy w całości na żywo. Ciekawostek folklorystycznych jest bardzo dużo. Kogo wyróżnić? Trudno powiedzieć. Grupa z Moraw przedstawiła program unikalny i wart uwagi. Nieczęsto zdarza się usłyszeć tak kameralną i subtelną muzykę. Para dud z akordeonem i wokalistą potrafiła wzruszyć. Był to występ kontrastujący z zazwyczaj żywą, góralską muzyką. Po drugiej stronie emocji mieliśmy górali z bułgarskich Rodopów. Trójka dudziarzy z dysponującym potężnym głosem wokalistą, robi ogromne wrażenie. Śpiewak jest z zawodu hutnikiem, ma naturalny głos. Zasila często orkiestrę w bułgarskim radio. Osobowością jest też z pewnością, mieszkający w Polsce, a pochodzący z Ukrainy, Anton Krolev. Zagrał między innymi na dudach huculskich oraz lirze korbowej. To unikalna muzyka i unikalne instrumenty. Zatrzymać się też warto obok mistrza Józefa z Beskidów Śląskich. W grudniu ubiegłego roku skończył 80 lat. Guru muzyki oraz słowa swojego regionu. Jest filozofem oraz edukatorem artystycznym. Osobowość na miarę Jana Karpiela - Bułecki. Uważam, że było co podziwiać w tegorocznej edycji kolędowania w Połajewie.
Piotr Keil



Fot. Piotr Keil

Redakcja Czarnkow.INFO: 64-700 Czarnków, os. Parkowe 21/37, tel/fax 600 545 261, czarnkow.info@onet.pl
© Marcin MaÅ‚ecki Jacek Dutkiewicz 2004-2024. Wszelkie prawa zastrzeżone.